عوامل فیزیکی زیان آور محیط کار

   این عوامل شامل جا و مکان و وسایل و تجهیزات، روشنایی، تهویه، صدا، ارتعاشات، فشار، و تشعشعات رادیواکتیو است که به ترتیب آنها را بررسی می کنیم.

1- جا و مکان و وسایل و تجهیزات

   فضای مناسب کار برای کارکنان و امکان دسترسی آنان به وسایل و تجهیزات مورد نیاز اهمیت بسیاری دارد.

   کوچکی محیط کار و فشردگی افراد، آثار سوء روانی دارد و سوانح ناگواری بوجود می آورد.

   همانگونه که تجهیزات مورد نیاز باید در دسترس باشند، وجود وسایل اضافی و فرسوده نیز آزار دهنده و خطرناک است.

   نیازهای شغلی کارکنان باید بخوبی شناسایی شود

   و سرویس های عمومی، فنی، بهداشتی و غیره به میزان

   کافی پیش بینی شود.

2- روشنایی

      روشنایی کافی هم بعنوان یک عامل حفاظتی و هم برای افزایش بازدهی اهمیت دارد و به طراوت محیط کار می افزاید.

       بطور کلی نور مناسب دارای محاسن زیر است :

•جلوگیری از خستگی

•کاهش اشتباهات

•کاهش تعداد سوانح در محیط کار

•بهبود روحیه کارکنان

•بهبود کیفیت کار و افزایش بهره وری

تعریف نور: نور آن دسته از امواج الکترومغناطیس است که بین طول موج های 380 تا 780 میلی میکرون قرار دارد. واحد شدت نور Lux می باشد.

عوامل مؤثر در رویت اجسام

   -  اندازه اشیاء

         رنگ اشیاء : هر چه رنگ اشیاء به سفید نزدیک تر باشد نور بیشتری انعکاس می دهند.

       رنگ سفید 84%، کرم 70%، زرد60%، سبز روشن 54%، آبی روشن 45%، قرمز تند 14% و سیاه 1% انعکاس می دهند. هر چه تضاد نور بین رنگهای اجسام بیشتر باشد شناسایی آنها کنار یکدیگر آسانتر است.

    - زاویه دید

          میدان دید طبیعی انسان، 110از وضع عمودی شخص است

          و برای رویت بقیه اشیاء خارج از این زاویه باید حرکات گردن و

          دیگر اندامها صورت گیرد.

    - فاصله اشیاء

    - مدت رویت اجسام :

    حداقل زمان دید که یک شیئی قابل رویت 7/ 0 ثانیه است اما حداقل زمان تشخیص 17/0 ثانیه است. بنابراین کارگران حرکت قسمتهای مختلف ماشین را با این تأخیر ملاحظه می کنند.

   در رفت و آمد بین تاریکی و روشنایی زمانی برای تطبیق شرایط جدید تاریکی یا روشنایی نیاز می باشد.  

(Contrast) تباین

تباین بین جسم و زمینه طبق تعریف برابر است با اختلاف نسبی درخشندگی جسم و زمینه.

  L₁ درخشندگی زمینه و L₂ درخشندگی جسم است. 0 < C < l .

    دید خوب زمانی رخ می‌دهد که تباین درخشندگی بین اجسام موجود در محیط زیاد می‌باشد.

 منابع نور

      نور می تواند منشاء طبیعی یا مصنوعی داشته باشد اگر چه نور طبیعی بهترین نور و دارای آثار بهداشتی نیز هست ولی بدلیل عدم امکان کنترل و مدیریت آن ناچار به استفاده از نور مصنوعی می باشیم.

      نور مصنوعی ممکن است مستقیم، غیر مستقیم و یا نیمه مستقیم باشد.

      میزان روشنایی لازم برای برخی مشاغل در جدولی زیر آمده است:

   باید دقت نمود که اگر چه نور کافی برای محیط کار ضروری است اما نور اضافی نیز مضاری دارد. بویژه گاهی انجام کار با تولید نور اضافی همراه است نظیر کوره های یا تحمل تابش بیش از حد خورشید. همچنین امواج خارج از محدوده نور دیدنی نیز ضررهایی دارد که بترتیب به آن پرداخته می شود.

اشعه مادون قرمز:

   امواج با طول موج 780 نانو متر تا یک میلی متر تشعشعات مادون قرمز نامیده می‌شود. این امواج اگر به حد کافی متراکم شود بوسیله پوست بصورت گرما احساس می‌شود. در مشاغلی نظیر صنایع شیشه، بلورسازی، ذوب فلزات و آهنگری ضرورت دارد که اشخاص به شیشه مذاب یا فلزات گداخته نگاه کنند که اشعه مادون قرمز از خود ساطع می نمایند که باعث افزایش درجه حرارت عدسی چشم و آب مروارید یا کاتاراکت می شود. استفاده از عینک های مخصوص در این مورد ضرورت دارد.

 اشعه ماوراء بنفش:

    طول موج اشعه فرابنفش از حدود 100 تا 400 نانومتر می‌باشد. تابش این اشعه بویژه برای کسانی که زیر نور مستقیم خورشید کار می کنند بخصوص در کنار دریا و ارتفاعات سبب کم شدن عرق، سوختگی و سرطانهای پوستی می شود. همچنین اشعه  ماورا بنفش ناشی از جوشکاری (بخصوص جوش الکتریکی) سرخی چشم، ریزش اشک و خارش را ایجاد می نماید. استفاده از سایبان ها، پوشش مناسب، عینک های مخصوص و سپرهای حفاظتی حسب مورد توصیه می شود.

3- تهویه

    تهویه در محیط كار عبارتست از كنترل كیفی هوا از نظر درجه حرارت، جریان هوا و تصفیه مواد مضر موجود در هوا.

     درجه حرارت مناسب، در شرایط مختلف متفاوت است و با میزان رطوبت مربوط است. هرچه میزان رطوبت اضافه شود درجه حرارت كمتری قابل تحمل است. حداكثر رطوبت قابل تحمل، در شرایط معمول70% است و دمای محیط كار نیز نباید نوعاً از 21 درجه باشد. دمای كمتر از 5/15 درجه نیز باعث كاهش بازدهی می شود و خشكی هوا نیز باعث كم شدن مقاومت بدن در برابر بیماریهای ریوی می شود.

    برای جلوگیری از آلودگی در محیط كار باید هوا جریان

    داشته باشد و تراكم گازها یا تغییر رطوبت یا دما باید

    كنترل شود.

تدابیر حفاظتی برای مخاطرات ناشی از دما

    گرما ناشی از حوادث محیط كار و متابولیسم حاصل از انجام كار می باشد. كارگرانی كه در محیط های گرم كار می كنند باید استعداد تحمل گرما را داشته باشند و همچنین به استراحت آنان بویژه هنگام تعریق زیاد، توجه شود. ممكن است با استفاده از حجابهایی مانند سطوح انعكاس دهنده صاف و صیقلی برای كارگران، پوشاندن منبع حرارت با جسم دافع یا جاذب حرارت استفاده از لباس مخصوص حفاظت از گرما یا لباس خنك كننده گرما را كنترل نمود.

تدابیر حفاظتی برای مخاطرات ناشی از سرما

   برای كار در محیط های سرد استفاده از لباسهای گرم، استراحت در محیط گرم، غذای گرم توصیه می شود و لازم است كسانی كه قبلاً سرمازده شده اند یا به اختلالات عروق محیطی مبتلا هستند و معتادین به الكل و سیگار از كار در محیط سرد منع شوند. آموزش های مناسب نیز در این شرایط ضرورت دارد.

عوامل ناشی از گرما

•عوارض حفیف شامل سوختگی پوست و جوش‌های گرمایی است

•عوارض شدید شامل گرفتگی عضلانی مانند کرامپ گرمایی، گرمازدگی و ضعف گرمایی می‌باشد.

کرامپ گرمایی هنگامی رخ می‌دهد که کارگران در محیط‌های گرم کار‌های سخت انجام می‌دهند مانند کارگران معادن کوره‌های ذوب فلزات و شیشه‌سازی. گاهی قبل از شروع علائم بیماری نظیر دردهای شدید در  ماهیچه‌های دست و بازو و سپس شکم و پا، آثاری نظیر سردرد و سرگیجه خفیف ملاحظه می‌شود.

علت اصلی این بیماری عرق زیاد و از دست دادن آب و

الکترولیت‌هایی نظیر سدیم می‌باشد. قرص نمک برای

درمان و پیشگیری توصیه می‌شود.

گرمازدگی

آغاز این بیماری ناگهانی بوده و دفعتاً بیمار بیهوش می‌شود و دمای بدن وی بالا می‌رود علت بیماری ناتوانی مرکز تنظیم حرارت در مغز بوده و برای درمان باید پوست را سریع خنک نمود و مرطوب نگاه داشت یا شخص را درآب سرد غوطه ور ساخت.

ضعف گرمایی

این بیماری با اظهار ناراحتی بیمار از ضعف، خستگی و سرگیجه شروع می‌شود و علائمی چون کار نامرتب دستگاه گوارش ملاحظه می‌شود دمای بدن بالا می‌رود و نبض تند می‌زند پوست مرطوب می‌شود و علت بیماری ضعف گردش خون در جبران مایعات از دست رفته می‌باشد. محرک‌های قبلی و عروقی و سرم نمکی برای درمان توصیه می‌شود.

روش‌های عمومی کنترل گرما در محیط کار

کنترل گرمای تابشی

4- صدا

    پیشرفت و توسعه فناوری استفاده وسیع از ماشین‌آلات را باعث شده و در نتیجه، بشر در زندگی روزمره و شغلی خود با آشفتگی‌های ناخوشایند آکوستیکی روبرو شده است. مطالعات نشان می‌دهد که تراز شدت صدا در جوامع ارتباط مستقیم با میزان جمعیت دارد در نتیجه در جوامع صنعتی و شهری مردم و نیروی کار بیشتر در معرض این پدیده قرار دارند.

صوت یک انرژی مکانیکی است که توسط مکانیسم شنوایی قابل تشخیص است. طیف 20 تا 20000 هرتز امواج صوتی، را طیف شنوایی می‌گویند فرکانسهای کمتر از آنرا مادون صوت و بیش از این طیف را ماوراء صوت یا فراصوت می‌نامند فرکانس‌های گفتگوی روزانه حدود 500 تا 4000 هرتز می‌باشد.

صدا در انسان آثار مختلف و متعددی دارد بطوریکه از اثر روی اندام بینایی (کاهش عکس‌العمل به نور) سیستم تعادلی (گیجی، تهوع)، اثرات عصبی و گوارشی، روانی، فیزیولوژیک عمومی (ضربان قلب، فشارخون) تا ناراحتی‌های اجتماعی ا در بر می‌گیرد.

    اشخاصی كه در كارگاههای مختلف صنعتی مانند صنایع سنگین، موتورجت، چكشهای پنوماتیك (جك های باری و دژبر) ، مته های برقی پر سروصدا و ماشین های برش سروكار دارند و كارگرانی كه به فلزكاری،  صاف كاری، آهنگری، نجاری و غیره مشغولند در معرض ضایعات جبران ناپذیر گوش قرار دارند.

     واحد شدت صوت بل می باشد كه مقیاس دیگر آن دسی بل (dB) است.

     dB =10^-12 w/m²

سطوح صوت برخی از منابع تولید صدا در جدول زیر آمده است:

میزان حد مجاز تحمل سروصدا در روز به شرح زیر است:

    اصولاً صداهای 35 تا 55 دسی بل طبیعی هستند و حد تحمل صدا طبق نظریه (Spieth) برای كار فكری 75 دسی بل و در كار غیر فكری 85 دسی بل است.

 اثر سروصدا روی کارگران:

اثر روانی: عصبانیت، تحریک پذیری. مطالعه نشان می‌دهد که منازعات و اختلافات خانوادگی در کارگان که در محیطی پر سروصدا کار می‌کنند بیشتر است.

    اثر روی شنوایی: تشخیص صدا و جهت صدا دشوار می‌شود

    افت شنوایی: در این حالت فرکانس آستانه شنوایی افزایش می‌یابد که در ابتدا موقتی (Temporary Threshold shift ) و در صورت تکرار دائمی (Permanent Threshold shift Pts) خواهد بود. عواملی مانند سابقه کار، نژاد، تغذیه و بیماری نیز در این امر دخیل است. پاره‌ای از مسمومیت‌ها (اکسید کربن، جیوه، فسفر، سرب) و برخی داروها مانند استروپتومایسین (Streptomycin) نیز می‌تواند به افت شنوایی منجر شود 

چگونگی فرایند شنوایی مطالب آموزشی , ,
:: بازدید از این مطلب : 361